KISACA FED NEDİR ?

 

Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası, yani Federal Reserve (kısaca Fed), ABD’nin merkez bankası olarak ülkenin para politikalarını yürütmekten sorumludur. 1913 yılında, finansal krizlere yanıt olarak kurulan Fed’in görevleri, ekonomik istikrarı sağlamak ve uzun vadeli ekonomik büyümeyi desteklemek için şekillendirilmiştir. Fed, sadece ABD ekonomisi üzerinde değil, küresel ekonomi üzerinde de önemli bir etkiye sahiptir.

Fed’in Yapısı

Fed’in yapısı, merkez bankası sisteminin ülke çapında dengeli bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla belirli bir hiyerarşiye göre düzenlenmiştir:

1. Yönetim Kurulu (Board of Governors):

• Fed’in merkezidir ve Washington, D.C.’de bulunur.

• Yedi üyeden oluşur, üyeler ABD Başkanı tarafından atanır ve her üye 14 yıllık bir dönem için görevlidir.

• Para politikalarının belirlenmesinde, finansal düzenlemelerde ve ekonomik analizlerde rol oynar.

2. Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC):

• Fed’in en önemli politika yapıcı organıdır.

• 12 üyeden oluşur: 7 Yönetim Kurulu üyesi, New York Fed Başkanı ve dönüşümlü olarak diğer bölgesel Fed başkanlarından 4 tanesi.

• FOMC, Fed’in para politikasını belirler; özellikle faiz oranlarını belirlemek ve para arzını yönetmek gibi konularda kararlar alır.

3. Bölgesel Federal Rezerv Bankaları:

• ABD’deki finansal sistemin denge içinde çalışması amacıyla 12 farklı bölgesel Fed bankası bulunur. Bu bankalar, bölgesel ekonomik koşulları izler, bankacılık sektörünü düzenler ve FOMC’ye yerel veriler sunar.

• Bölgesel bankalar, finansal kurumlara kredi sağlar, hazine işlemlerini yönetir ve döviz rezervlerini korur.

Fed’in Görevleri

Fed’in başlıca görevleri, para politikalarını uygulamak, finansal istikrarı sağlamak ve bankacılık sisteminin düzenlenmesinde aktif rol oynamaktır:

1. Para Politikası:

• Fed, fiyat istikrarını sağlamak ve tam istihdamı desteklemek amacıyla para politikalarını belirler. Faiz oranlarını ayarlamak ve para arzını kontrol etmek, bu politikaların başında gelir.

• Fed, faiz oranlarını düşürerek kredi maliyetlerini azaltabilir ve ekonomiyi canlandırabilir. Bunun tam tersi şekilde faiz oranlarını artırarak enflasyonu kontrol altına almaya çalışır.

• FOMC toplantılarında yapılan değerlendirmelere göre, kısa vadeli federal fon oranları belirlenir. Bu oranlar, diğer kredi ve mevduat faizlerini de etkileyerek geniş bir ekonomik etkiye sahip olur.

2. Finansal İstikrar ve Bankacılık Düzenlemeleri:

• Fed, finansal istikrarı sağlamak amacıyla bankacılık sisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesi sorumluluğunu taşır.

• Büyük bankalar ve finansal kurumların faaliyetlerini denetler, olası riskleri izler ve gerektiğinde müdahalede bulunur.

• Kriz durumlarında bankalara likidite sağlamak için “son kredi mercii” olarak görev yapar.

3. Ödeme Sistemleri ve Finansal Hizmetler:

• Fed, ABD’deki ödeme sistemlerini düzenler ve çalışmasını sağlar. Çeklerin işlenmesi, elektronik fon transferleri ve hazine işlemlerini yürütmek gibi görevler üstlenir.

• Fed, finansal piyasaların güvenli bir şekilde işlem yapması için altyapıyı sağlar.

4. Araştırma ve Analiz:

• Fed, ülke ekonomisini yakından izler ve ekonomik raporlar yayımlar. Özellikle “Bej Kitap” (Beige Book) adı verilen rapor, bölgesel ekonomik koşullar hakkında bilgi sunar.

• Ekonomi, istihdam, enflasyon gibi temel ekonomik göstergeler üzerinde araştırmalar yapar ve politika kararlarını bu verilere göre şekillendirir.

Fed’in Kullandığı Araçlar

Fed, para politikasını yürütmek ve ekonomik hedeflere ulaşmak için çeşitli araçlardan yararlanır:

1. Federal Fon Oranı:

• Fed’in en önemli para politikası aracıdır. Bu oran, bankaların birbirlerine uyguladığı kısa vadeli faiz oranıdır.

• Bu oran aracılığıyla ekonomiyi canlandırmak veya soğutmak amacıyla faiz oranlarını yükseltip düşürebilir.

2. Açık Piyasa İşlemleri:

• Fed, hazine tahvilleri alıp satarak para arzını düzenler.

• Hazine tahvillerini satın alarak bankaların rezervlerini artırır, bu da ekonomiye daha fazla kredi verilmesini sağlar. Tam tersi durumda ise tahvil satarak ekonomideki para miktarını düşürür.

3. İskonto Oranı:

• Fed’in bankalara verdiği kısa vadeli kredilere uyguladığı faiz oranıdır. Bu oran, bankaların maliyetlerini ve kredi arzını etkiler.

4. Zorunlu Karşılık Oranları:

• Bankaların mevduatlarının belirli bir kısmını merkez bankasında tutmalarını gerektiren zorunlu karşılık oranlarıdır.

• Bu oranı değiştirerek bankaların kredi verme kapasitesini ayarlayabilir.

5. Niceliksel Gevşeme (Quantitative Easing, QE):

• Büyük miktarlarda menkul kıymet alımları yaparak para arzını artırır ve uzun vadeli faiz oranlarını düşürmeye çalışır. Bu, özellikle 2008 finansal krizinden sonra sıkça kullanılan bir politika aracıdır.

Fed’in Ekonomi Üzerindeki Etkileri

Fed’in kararları, ABD ekonomisini doğrudan etkilediği gibi, küresel ekonomi üzerinde de büyük bir etkiye sahiptir:

• Enflasyon ve İstihdam: Fed, enflasyonu kontrol etmek ve istihdamı artırmak amacıyla faiz oranlarını düzenler. Düşük faiz oranları, kredi maliyetlerini azaltarak tüketimi ve yatırımı teşvik eder, böylece istihdam artar. Ancak bu durum enflasyonist baskılara da yol açabilir.

• Döviz Kurları ve Dış Ticaret: Fed’in faiz oranı kararları, doların değerini etkiler. Yüksek faiz oranları, doları değerli kılarak ABD’nin ihracatını pahalı hale getirebilir, düşük faiz oranları ise ithalat maliyetlerini artırabilir.

• Küresel Finansal Piyasalar: Fed’in kararları, uluslararası piyasalarda yatırımcıların davranışlarını etkiler. Yüksek faiz oranları yabancı sermayeyi ABD’ye çekerken, düşük faiz oranları gelişmekte olan ülkelere yönelim yaratır.

Sonuç

Fed, ABD’nin ekonomik ve finansal sağlığını korumak için tasarlanmış karmaşık bir kuruluştur. Kullandığı araçlar ve aldığı kararlarla enflasyon, istihdam ve büyüme üzerinde kritik bir etkiye sahiptir. ABD ekonomisinde enflasyonun düşürülmesi, işsizliğin azaltılması ve finansal istikrarın sağlanması gibi önemli hedefleri bulunan Fed’in politikaları, özellikle kriz dönemlerinde ekonomiye yön vermede büyük önem taşır.